2008 yılından bu yana 100’den fazla ülkede uygulamada olan Airbnb, son yıllarda ülkemizde de oldukça popüler bir hale gelmiştir.
Peki bu yasal bir uygulama mıdır? Denetimi nasıl yapılmaktadır?
Airbnb tamamen yasaldır. Hem ev sahibinin hem de kiralayanın bilgileri sisteme girilmektedir. Ev sahibi kazancı üzerinden vergisini ödemekte, sistem sayesinde ise kimlik bildirimi otomatik olarak yapılmaktadır. Ancak kiralama sonrası herhangi bir denetim yapıldığına pek rastlanmamaktadır. Kiralayan kişi ile evi kullanan kişinin aynı kişi olup olmadığı, evde kaç kişinin konakladığı hakkında soru işaretleri çözülmüş değil. Sitelerde, site yönetimleri tarafından tüm giriş çıkışların kaydı tutulduğu ve kamera sistemi ile takip edildiği için denetim daha kolay olsa da birçok apartman için bu durum söz konusu değildir.
Aile apartmanı diye güvenle satın aldığınız dairenizde yaşarken, bir süre sonra hiç tanımadığınız insanlarla karşılaşabilirsiniz. Günümüzde insanlar komşularıyla dahi aynı asansörü kullanmaya çekinirken, çocuklarını tek başına oyun parkına göndermeye korkarken bir de Airbnb nedeniyle her seferinde farklı insanlarla karşılaşmak daire sakinleri tarafından hoş karşılanmamakta, bu konuda çok fazla şikayet oluşmaktadır. Hukuki açıdan tamamen yasal olması ve ev sahibinin evini airbnb ile kiralama hakkına müdahale edilemeyeceği için, apartman ve site yöneticileri kendilerine iletilen şikayetler konusunda bir yaptırımda bulunamamaktadırlar. Ancak yaşam kuralları ihlal edilir ise uyarıda bulunulabilmektedirler. Bu uygulama başka ülkelerde sorun yaratmayabilir ancak toplumsal iletişimin ve duygusal hassasiyetlerin daha yoğun olduğu ülkemizde, oteli andıran birbirinden kopuk ilişkilerin olduğu bir apartman hayatı çok kabul görmemekte, Airbnb’nin yoğun olduğu apartman ve sitelerde evlerin satış fiyatları düşmektedir.
Durumu bir de farklı bir açıdan değerlendirelim.
Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 24. maddesine göre tapuda mesken olarak görünen bağımsız bölümlerde (yani bir apartman dairesinde) kimi işyerlerinin açılması tamamen yasak iken kimisi için ise kat maliklerinin oybirliği ile rızası gerekmektedir. Sadece avukatlık ve muhasebe büroları bu durumdan istisna tutulmuştur. Bu kanun maddesinden yola çıkarsak, Airbnb ile yapılan günlük ev kiralama uygulaması sizce bir ticari faaliyet midir?
Airbnb’nin asıl ortaya çıkış gereksinimine dikkat edecek olursak, evin kullanılmayan yani ihtiyaç fazlası olan kısmının (odanın ve diğer ortak alanların) ihtiyacı olan kişiye kısa süreli kiralanması, paylaşıma açılmasıdır. Ama günümüzde bu uygulamayı tamamen bir iş kolu, ticari bir faaliyet olarak görüp evini bu şekilde işletenler çoğunluk oluşturmaktadır. Bu iş için tahsis edilen evin 365 gün boyunca farklı kişilere kısa süreli kiralanması bir bakıma ticari konaklama faaliyeti içine girmekte yani ana faaliyet alanı bu iş olan oteller ile aynı konumda yer almaktadır.
Airbnb’nin yasaklanması nasıl ev sahiplerin kişisel hak ve özgürlüklerine müdahale oluşturur ise, bir sınırlama getirilmemesi halinde ise yasal olarak birçok belge, izin, deneyim ve sermaye gerektiren konaklama sektörü açısından da bir haksız rekabet durumu oluşturduğu göz ardı edilmemelidir.
Hem diğer daire sakinlerinin hassasiyeti göz önüne alınmalı hem de Airbnb ile ev sahiplerinin günlük kiralamalar ile daha fazla para kazanmak için bunu bir ticari faaliyete çevirmelerini önlemek için birtakım sınırlamalar getirilmesi tüm tarafların faydasına olacaktır.
Örneğin evin sadece yılda 4 kez kiralanabilmesi, en az üç gün konaklama sınırlaması ile günü birlik olarak tabir edilen ve yasal olmayan faaliyetin önüne geçilmesi ve diğer zamanlarda ise evin sahibi tarafından kullanıldığının ispat edilmesi ya da ev sahibinin kendi ikametgahının olduğu evinin tamamını değil de bir kısmını paylaşıma açmasına izin verilmesi, vb. kısıtlamalar airbnb uygulamasını bir ticari faaliyet olmaktan çıkararak, kişilerin evlerini kullanmadıkları zamanlarda başkaları ile paylaşarak giderlerini azaltmalarını sağlayıcı bir faaliyet olarak görülmesini sağlayabilir.
Bir sonraki yazımızda, yönetimler açısından sosyal alanların airbnb kullanıcılarına açılması, komşuluk ilişkileri ve site yaşam kurallarına uyumunu inceleyeceğiz.
Görüş ve önerilerinizi iletebilirsiniz;
Dr. Aylin İLGEN